• 1397-10-27

سیم مشتاق در ساز سه تار ، قسمت 4، آموزش سه تار ، انواع سه تار ، آموزشگاه سه تار ، آموزش سه تار جنت آباد

نكته قابل توجه انتخاب محل قراردادن وتر چهارم(سيم مشتاق) است، برخلاف سيم‌هاي اول و دوم كه سيم واخوان در بالاي ديگري قرار دارد ،سيم واخوان بم در پايين آن قرار گرفته است تا ضمن ايجاد امكان جديدي براي سيم زرد، سيم بم نيز داراي واخوان گردد(در حقيقت سيم مشتاق همزمان با دو سيم به عنوان واخوان عمل مي‌نمايد). در اين حالت در هنگام استفاده از سيم بم كه در موسيقي دستگاهي گاه به منظورهاي ملوديك نيز مورد استفاده قرار مي گيرد واخواني براي نغمات وجود دارد، چرا كه طبق سنت نوازندگي سيم هاي مشتاق وبم در اين مواقع به صورت جفت مورد استفاده قرار مي گيرند از اين روي واخوان نغمات سيم بم هميشه ثابت نبوده ومتناسب با هر پرده تغيير مي كند ،اين مسأله همچنين در هنگام اجراي ملودي برروي اين سيم به منظور صدا دهي بهتر سيم بم و نيز امكان استفاده از كوك هاي متنوع به منظور ايجاد فضاهاي صوتي جديد در نواختن دستگاه ها را فراهم آورده است.
بر اساس منابع مكتوب چنين به نظر مي رسد؛ براي اولين بار مهدي قلي هدايت در كتاب مجمع الادوار از كوك هاي مختلف وتر هاي سه تار براي نواختن موسيقي رديف – دستگاهي نام برده است .او از نوزده كوك مختلف به عنوان فروعات شش كوك اصلي ياد كرده است (شش كوك اصلي عبار تند از : چهار گاه ، سه گاه ،شور، نوا ،همايون، راست پنجگاه)
وي براي نواختن دستگاه ماهور از چهار كوك مختلف نام مي برد ؛
به تر تيب: سيم بم ، سيم مشتاق ، سيم سل ، سيم دو
كوك چهار گاه :دو ،دو سل، دو
كوك ترك چپ كوك : فا ، سي بمل ،سل ،دو
كوك ماهور چپ كوك : سي بمل، سي بمل، فا ،دو
كوك شور: فا ،دو ،سل، دو **(پور عيسي ،1390 ،49)